Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là một chứng rối loạn tâm lý ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Người mắc OCD thường bị ám ảnh bởi những suy nghĩ, hình ảnh hoặc ý tưởng không mong muốn, dẫn đến việc thực hiện các hành vi lặp đi lặp lại một cách ép buộc để giảm bớt sự lo lắng và căng thẳng. Mặc dù OCD có thể gây ra nhiều khó khăn trong cuộc sống hàng ngày, nhưng với sự hiểu biết đúng đắn và các phương pháp điều trị phù hợp, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được tình trạng này và sống một cuộc sống bình thường.
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là gì?
- Định nghĩa: OCD là một rối loạn tâm thần kinh mạn tính, đặc trưng bởi sự xuất hiện của những suy nghĩ ám ảnh (obsessions) và hành vi cưỡng chế (compulsions).
- Suy nghĩ ám ảnh: Là những suy nghĩ, hình ảnh hoặc ý tưởng không mong muốn, lặp đi lặp lại và gây ra sự lo lắng, sợ hãi hoặc ghê tởm.
- Hành vi cưỡng chế: Là những hành động lặp đi lặp lại mà người bệnh cảm thấy buộc phải thực hiện để giảm bớt sự lo lắng do suy nghĩ ám ảnh gây ra.
- Ảnh hưởng đến cuộc sống: OCD có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, gây khó khăn trong công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội.
Nguyên nhân gây ra OCD
- Yếu tố sinh học:
- Sự mất cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh trong não, đặc biệt là serotonin.
- Sự bất thường trong cấu trúc và hoạt động của một số vùng não liên quan đến cảm xúc và hành vi.
- Yếu tố di truyền: OCD có thể di truyền trong gia đình.
- Yếu tố môi trường:
- Trải qua những sự kiện căng thẳng hoặc chấn thương tâm lý.
- Học hỏi những hành vi ám ảnh cưỡng chế từ người khác.
- Nhiễm trùng: Một số trường hợp OCD có thể liên quan đến nhiễm trùng liên cầu khuẩn.
Triệu chứng của OCD
- Suy nghĩ ám ảnh:
- Sợ bị nhiễm bẩn hoặc lây nhiễm bệnh.
- Lo lắng về việc làm hại bản thân hoặc người khác.
- Cần sự hoàn hảo hoặc trật tự.
- Suy nghĩ về tình dục, tôn giáo hoặc bạo lực không mong muốn.
- Hành vi cưỡng chế:
- Rửa tay quá nhiều lần.
- Kiểm tra đi kiểm tra lại nhiều lần (cửa, khóa, bếp gas…).
- Sắp xếp đồ đạc theo một trật tự nhất định.
- Đếm số hoặc lặp lại một từ hoặc cụm từ nhiều lần.
- Tích trữ đồ đạc không cần thiết.
Chẩn đoán OCD
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, tiền sử bệnh và thực hiện khám sức khỏe tổng quát.
- Đánh giá tâm lý: Bác sĩ tâm lý sẽ tiến hành các bài kiểm tra tâm lý để đánh giá mức độ nghiêm trọng của OCD và loại trừ các rối loạn tâm lý khác.
- Tiêu chuẩn chẩn đoán: Theo DSM-5 (Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần), người bệnh được chẩn đoán OCD khi có các suy nghĩ ám ảnh và/hoặc hành vi cưỡng chế gây ra sự lo lắng, căng thẳng đáng kể và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.
Điều trị OCD
Liệu pháp tâm lý:
-
- Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Giúp người bệnh thay đổi suy nghĩ và hành vi ám ảnh cưỡng chế.
- Liệu pháp phơi nhiễm và phản ứng ngăn ngừa (ERP): Giúp người bệnh đối mặt với nỗi sợ hãi và học cách kiểm soát phản ứng của mình.
- Thuốc:
- Thuốc chống trầm cảm: Giúp điều chỉnh sự mất cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh trong não.
- Thuốc chống lo âu: Giúp giảm bớt sự lo lắng và căng thẳng.
- Kết hợp liệu pháp tâm lý và thuốc: Thường được sử dụng để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.
- Các phương pháp khác:
- Liệu pháp gia đình: Giúp gia đình hiểu và hỗ trợ người bệnh.
- Liệu pháp nhóm: Giúp người bệnh chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau.
Kết luận
OCD là một chứng rối loạn tâm lý có thể gây ra nhiều khó khăn trong cuộc sống, nhưng không phải là dấu chấm hết. Qua bài viết của IPD.EDU và với sự hiểu biết đúng đắn về OCD, tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia và kiên trì điều trị, thì người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được tình trạng này và sống một cuộc sống bình thường, hạnh phúc.
