Nổi mẩn ngứa khắp người là một tình trạng da phổ biến có thể gây khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Sự xuất hiện của các nốt mẩn đỏ, sưng, ngứa ngáy trên da có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ dị ứng, nhiễm trùng cho đến các bệnh lý da. Bài viết của IPD.EDU sẽ giúp bạn tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và phương pháp điều trị nổi mẩn ngứa hiệu quả, giúp bạn nhanh chóng thoát khỏi tình trạng khó chịu này.
Sử dụng thuốc trị mẩn ngứa toàn thân
1. Mẩn ngứa do dị ứng
Dị ứng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây nổi mẩn ngứa. Khi cơ thể tiếp xúc với các chất gây dị ứng như phấn hoa, bụi, thức ăn, thuốc men, hóa chất… hệ miễn dịch sẽ phản ứng bằng cách giải phóng histamin, dẫn đến các triệu chứng như ngứa, đỏ, sưng phồng.
- Các loại dị ứng phổ biến:
- Dị ứng: Có nhiều nguyên nhân gây dị ứng khiến bạn bị mẩn ngứa khắp người như dị ứng thuốc, dị ứng thức ăn, dị ứng mỹ phẩm,… Những biểu hiện điển hình là nổi mẩn, ngứa ngáy khó chịu ở những vùng da sử dụng mỹ phẩm hoặc trên toàn bộ cơ thể;
- Dị ứng thức ăn: Các loại thức ăn phổ biến gây dị ứng bao gồm sữa bò, trứng, đậu phộng, hải sản, hạt cứng, lúa mì.
- Dị ứng phấn hoa: Phấn hoa từ cây cỏ, hoa, cỏ dại có thể gây dị ứng theo mùa.
- Dị ứng thuốc: Thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc chống viêm có thể gây dị ứng ở một số người.
- Dị ứng hóa chất: Hóa chất trong mỹ phẩm, nước hoa, dung dịch tẩy rửa, thuốc nhuộm tóc có thể gây dị ứng.
- Viêm da dị ứng: Là căn bệnh phổ biến gây tình trạng mẩn ngứa khắp người. Bệnh khá phổ biến ở người có tiền sử hen suyễn hoặc dị ứng phấn hoa. Ngoài cảm giác ngứa ngáy khó chịu thì bệnh nhân còn có thể bị nổi mẩn đỏ ở má, cổ, khuỷu tay, cổ tay, mặt trong đầu gối, mắt cá chân,…
2. Mẩn ngứa do nhiễm trùng
Nhiễm trùng da do vi khuẩn, nấm hoặc virus cũng là nguyên nhân gây nổi mẩn ngứa. Các vi sinh vật này xâm nhập vào da, gây viêm nhiễm và các triệu chứng như ngứa, đỏ, sưng, nổi mụn nước, vảy.
- Các loại nhiễm trùng phổ biến:
- Viêm da tiếp xúc: Do tiếp xúc với các chất kích ứng như xà phòng, nước rửa chén, chất tẩy rửa, kim loại.
- Nhiễm trùng nấm da: Bệnh nấm da thường xảy ra ở vùng da ẩm ướt như nách, bẹn, kẽ ngón tay chân.
- Nổi mẩn đỏ do virus: Các loại virus như herpes simplex, thủy đậu, zona zoster có thể gây nổi mẩn đỏ, ngứa.
3. Mẩn ngứa do côn trùng cắn
Côn trùng cắn cũng là nguyên nhân gây nổi mẩn ngứa, đỏ, sưng, ngứa ngáy, có thể kèm theo bọng nước.
- Các loại côn trùng cắn phổ biến:
- Muỗi: Cắn gây ngứa, sưng, đỏ.
- Kiến lửa: Cắn gây đau, sưng, đỏ, ngứa.
- Bọ chét: Cắn gây ngứa dữ dội, có thể gây nhiễm trùng.
- Ve: Cắn có thể gây bệnh Lyme, bệnh sốt phát ban do ve.
- Nhiễm ký sinh trùng: Nhiều người bị mẩn ngứa khắp người do nhiễm con ve gây bệnh ghẻ. Con ve này sống trên bề mặt da người, không gây triệu chứng cho tới khi người bệnh dị ứng với nó. Các triệu chứng là gây ngứa rát, nổi mẩn trên da.
4. Mẩn ngứa do các bệnh lý da
Một số bệnh lý da mãn tính cũng có thể gây nổi mẩn ngứa như:
- Vảy nến: Bệnh da tự miễn, gây viêm da, nổi mảng đỏ, dày, vảy trắng, da của bệnh nhân bị vảy nến thường rất khô và nứt nẻ. Các mảng da bị phủ vảy bạc khiến bệnh nhân cảm thấy đau nhức và ngứa rát;
- Eczema: Bệnh da dị ứng, gây viêm da, nổi mẩn đỏ, ngứa, bong tróc vảy.
- Viêm da cơ địa: Bệnh da dị ứng, gây viêm da mãn tính, nổi mẩn đỏ, ngứa, khô da.
- Da khô: Là nguyên nhân gây ngứa ít người chú ý. Ngứa do da khô thường không đi kèm triệu chứng nốt sần, mụn nước, mụn đỏ, nổi mẩn,… Nguyên nhân chủ yếu là do thay đổi thời tiết (bước vào mùa đông, mùa hanh khô), thường xuyên tắm nước nóng, da bị lão hóa, ít uống nước,…;
- Thời tiết quá nóng: Tình trạng nắng nóng kéo dài làm các lỗ chân lông bị tắc nghẽn, gây ngứa, nổi mẩn đỏ với các đám mụn đỏ, mụn nước mọc trên cổ, ngực, bẹn, dưới ngực, nếp nhăn ở khuỷu tay,…;
- Nổi mề đay: Triệu chứng nổi mề đay khá đặc trưng. Trên da bệnh nhân sẽ xuất hiện nhiều mảng mẩn đỏ, nổi lên khắp người gây ngứa ngáy, đau rát;
Triệu chứng của nổi mẩn ngứa khắp người
1. Ngứa ngáy
Ngứa là triệu chứng phổ biến nhất của nổi mẩn ngứa, có thể nhẹ hoặc nghiêm trọng, liên tục hoặc từng cơn. Cảm giác ngứa có thể lan tỏa khắp người hoặc tập trung ở một vùng da cụ thể.
2. Nổi mẩn đỏ
Da bị nổi mẩn đỏ, có thể là những nốt nhỏ hoặc mảng lớn, màu đỏ hoặc hồng. Mẩn đỏ có thể sưng lên, tạo thành các vết phồng rộp.
3. Sưng
Vùng da bị nổi mẩn ngứa có thể sưng lên, tạo cảm giác căng cứng, đau nhức.
4. Các triệu chứng khác
Ngoài những triệu chứng chính, nổi mẩn ngứa có thể đi kèm với các triệu chứng khác như:
- Bong tróc vảy: Da bị bong tróc vảy, đặc biệt khi bị nhiễm nấm da.
- Mụn nước: Xuất hiện các bọng nước nhỏ trên da, đặc biệt khi bị dị ứng hoặc nhiễm trùng.
- Nứt nẻ da: Da bị nứt nẻ, bong tróc, đặc biệt khi bị khô da.
- Sốt: Nổi mẩn ngứa có thể kèm theo sốt khi bị nhiễm trùng.
Cách chẩn đoán chính xác nguyên nhân nổi mẩn ngứa
Để điều trị hiệu quả, việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây nổi mẩn ngứa là rất quan trọng. Bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng, hỏi bệnh sử và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân.
1. Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng để quan sát các triệu chứng, vị trí, hình dạng, màu sắc của nốt mẩn ngứa. Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý, các bệnh đang mắc, các thuốc đang dùng, lịch sử dị ứng, các yếu tố nguy cơ.
2. Xét nghiệm
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp xác định khả năng bị nhiễm trùng, dị ứng hoặc phản ứng bất thường của cơ thể.
- Xét nghiệm cấy nấm: Xét nghiệm cấy nấm giúp chẩn đoán nhiễm nấm da.
- Sinh thiết da: Sinh thiết da được thực hiện khi nghi ngờ bệnh lý da mãn tính như vảy nến, eczema.
Phương pháp điều trị nổi mẩn ngứa hiệu quả
Phương pháp điều trị nổi mẩn ngứa phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng.
1.Sử dụng thuốc trị mẩn ngứa toàn thân
Khi chưa xác định được nguyên nhân bị mẩn ngứa toàn thân mà cơn ngứa ngáy đã khiến bạn bức bối khó chịu thì bệnh nhân có thể sử dụng các loại thuốc sau (đã được bác sĩ kê đơn) để làm giảm triệu chứng ngứa:
- Thuốc kháng Histamin H1: Là nhóm thuốc thường được sử dụng để làm giảm các triệu chứng dị ứng. Thuốc có tác dụng ức chế hoạt động sản xuất histamin của cơ thể, làm giảm cảm giác ngứa ngáy khó chịu;
- Thuốc chẹn thụ thể H2: Có tác dụng thu hẹp các mạch máu, giảm phù nề và giảm viêm cho các vết ngứa trên da;
- Thuốc Corticoid: Giúp giảm ngứa bằng cách làm giảm phản ứng của hệ thống miễn dịch, cắt cơn ngứa nhanh chóng.
2. Điều trị dị ứng
- Tránh tiếp xúc với chất gây dị ứng: Xác định và tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng như thực phẩm, phấn hoa, hóa chất, thuốc men.
- Thuốc kháng histamin: Giúp giảm ngứa, đỏ, sưng do dị ứng. Các loại thuốc kháng histamin phổ biến gồm cetirizine (Zyrtec), loratadine (Claritin), fexofenadine (Allegra).
- Corticosteroid: Giúp giảm viêm, ngứa, sưng. Corticosteroid có thể được sử dụng dạng kem, thuốc mỡ, viên uống hoặc tiêm.
3. Điều trị nhiễm trùng
- Thuốc kháng sinh: Điều trị nhiễm trùng da do vi khuẩn.
- Thuốc kháng nấm: Điều trị nhiễm nấm da. Các loại thuốc kháng nấm phổ biến gồm clotrimazole, miconazole, ketoconazole.
- Thuốc kháng virus: Điều trị nhiễm trùng da do virus.
4. Điều trị côn trùng cắn
- Thuốc giảm ngứa: Giúp giảm ngứa, sưng, đỏ. Các loại thuốc giảm ngứa phổ biến gồm calamine lotion, hydrocortisone cream.
- Chườm lạnh: Giúp giảm sưng, ngứa.
- Tránh gãi: Gãi có thể làm cho tình trạng tổn thương da trầm trọng hơn.
5. Điều trị bệnh lý da
- Thuốc điều trị vảy nến: Thuốc điều trị vảy nến bao gồm các loại kem bôi, thuốc uống, tiêm.
- Thuốc điều trị eczema: Thuốc điều trị eczema bao gồm các loại kem bôi, thuốc uống.
- Thuốc điều trị viêm da cơ địa: Thuốc điều trị viêm da cơ địa bao gồm các loại kem bôi, thuốc uống.
Thuốc điều trị nổi mẩn ngứa phổ biến
- Thuốc kháng histamin: Cetirizine (Zyrtec), loratadine (Claritin), fexofenadine (Allegra)
- Corticosteroid: Kem hydrocortisone, prednisone
- Thuốc kháng nấm: Clotrimazole, miconazole, ketoconazole
- Thuốc kháng sinh: Amoxicillin, cephalexin
- Thuốc giảm ngứa: Calamine lotion, diphenhydramine (Benadryl).
Biện pháp phòng ngừa nổi mẩn ngứa hiệu quả
- Xác định chất gây dị ứng và tránh tiếp xúc: Xác định và tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng như thực phẩm, phấn hoa, hóa chất, thuốc men.
- Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Tắm rửa sạch sẽ, thay quần áo thường xuyên, giữ cho da sạch sẽ.
- Sử dụng kem chống nắng: Bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời để tránh bị cháy nắng, dị ứng.
- Tránh tiếp xúc với côn trùng: Sử dụng thuốc diệt côn trùng, mặc quần áo dài tay, ngủ trong màn.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Uống nhiều nước, ăn nhiều trái cây, rau củ, hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, gia vị cay nóng.
- Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng có thể làm tăng nguy cơ nổi mẩn ngứa.
Lời khuyên từ chuyên gia da liễu
- Tránh gãi vì gãi có thể làm tổn thương da, gây nhiễm trùng.
- Sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Tìm hiểu nguyên nhân gây nổi mẩn ngứa để có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
- Chăm sóc da đúng cách để bảo vệ da và giảm ngứa.
- Không tự ý mua thuốc điều trị mà cần đến bác sĩ da liễu để được chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả.
Kết luận
Nổi mẩn ngứa khắp người là một tình trạng da phổ biến có thể gây khó chịu. Nguyên nhân gây bệnh đa dạng, do dị ứng, nhiễm trùng, côn trùng cắn hoặc bệnh lý da. Việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân là rất quan trọng để điều trị hiệu quả. Hãy lưu ý các biện pháp phòng ngừa, chăm sóc da đúng cách, và đến bác sĩ da liễu khi cần thiết để ngăn ngừa và điều trị nổi mẩn ngứa.
